“ACELECİ BEBEK” BAKIMININ PÜF NOKTALARI

Onlar aceleci bebekler; zira erkenden dünyaya geliyorlar. Üstelik sayıları oldukça yüksek. Ülkemizde her yıl 150 bin aceleci bebek aramıza katılıyor. Kimi gelişmiş yenidoğan yoğun bakım servisindeki özel tıbbi destekle yaşama tutunuyor, kimi ise anne babasının aşırı özeniyle… Acıbadem Altunizade Hastanesi Neonatoloji (Yenidoğan Bilimi) Uzmanı Doç. Dr. Ferhat Çekmez, bu hassas ve aceleci bebeklerin bakımında nelere dikkat edilmesi gerektiği hakkında bilgi verdi.

Dünyada her yıl 10 çocuktan biri 37 haftadan önce doğuyor. Ülkemizde bu oran yüzde 12 düzeyinde. Bu, Türkiye’de yılda yaklaşık 150 bin bebeğin hayata gözlerini erken açtığı anlamına geliyor. “Prematüre” kabul edilen bu bebeklerin 50 bini ise 1 kilogramın bile altında bir ağırlıkla dünyaya merhaba diyor. Akciğer hastalıklarından kafa içi kanamalara, büyüme ve gelişme geriliğinden görme ve işitme problemlerine kadar birçok sorunla karşı karşıya kalan prematüre bebeklerin yaşam şansının, teknoloji ve bakım kalitesindeki gelişmeler sayesinde giderek arttığını belirten Acıbadem Altunizade Hastanesi Neonatoloji (Yenidoğan Bilimi) Uzmanı Doç. Dr. Ferhat Çekmez, bazıları yalnızca 750 gram ağırlığında ya da 28. haftadan önce doğan bu minik savaşçıların nasıl hayata bağlanabildiğini anlattı.

Hangi haftada doğduğu çok belirleyici

Dünya genelinde olduğu gibi ülkemizde de görülme sıklığı artan prematüre doğumlar bebek için olduğu kadar aileler için de oldukça zorlu bir dönemin başlaması anlamına geliyor. Prematüre bebeklerin hangi haftada ve ağırlıkta doğduğunun herhangi bir araz kalmadan sağ kalma oranı konusunda çok belirleyici olduğunu dile getiren Neonatoloji Uzmanı Doç. Dr. Ferhat Çekmez, doğum haftası 32 hafta ve üzeri olan bebeklerde yaşam oranının yüzde 95’lere ulaşmasına karşın, 28 haftanın altındaki bebeklerde bu oranın yüzde 50’lere kadar inebildiğine dikkat çekiyor. Doç. Dr. Ferhat Çekmez, anne babaların prematüre bebeklerin sağlıklı gelişimi için üzerinde durması gereken başlıkları şöyle sıralıyor.

İlk 2 yıl uzman ellere teslim edin!

Büyüme ve gelişmenin en hızlı olduğu ilk 2 yıllık dönem, prematüre bebekler için iki kat daha önemli. Bu dönemde birincil amaç bebeği hayata bağlamak ve herhangi bir engeli olmasının önüne geçmek. Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de tıpta bu alandaki gelişmeler ve yüksek bakım kalitesi sayesinde prematüre bebeklerin sağlıklı yaşam şansının çok arttığını belirten Doç. Dr. Çekmez, prematüre bebek yoğun bakımdan taburcu olduktan sonra bebeğin kontrollerinin en az 2 yıl mutlaka bir yenidoğan uzmanı veya bu konuda deneyimli bir çocuk doktoru tarafından yapılması gerektiği konusunda anne babaları uyarıyor.

Fiziksel ve nörolojik gelişimi yakından takip edin

Prematüre bebekler için önemli konulardan biri fiziksel ve nörolojik gelişimlerinin normal olarak devam etmesi. Bunu sağlamak için bebeğin aylık kilo, boy ve baş çevresi artışının ve nörolojik gelişiminin yakından takip edilmesi kritik önemde. Yüksek riskli bebekler gerekli durumlarda erken müdahale programına alınarak fizyoterapileri başlatılıyor. Ayrıca bebeğin göz ve işitme taramalarının da zamanında ve eksiksiz yapılması gerekiyor.

Yatış pozisyonuna dikkat edin, yumuşak yataktan kaçının

“Ani Bebek Ölümü Sendromu” prematüre bebeklerde daha sık görüldüğü için bebeğin yatış pozisyonuna azami dikkat edilmesi gerekiyor. Bebekler için en uygun uyuma pozisyonu sırtüstü yatış. Ayrıca başlarında kalıcı şekil bozukluklarına sebep olmamak için bebeğin yatış pozisyonunun her 3-4 saatte bir değiştirilmesi ayrıca önem taşıyor.

Ufak tefek yapısı nedeniyle bebeğin içine gömülme olasılığını ortadan kaldırmak için bebek yatağının orta sert veya sert olarak seçilmesi, ancak bebeğin etrafındaki koruma yastıkları ve oyuncaklar için yumuşak malzemelerin tercih edilmesi gerekiyor. Tam dokuma yerine delikli battaniyeler kullanılması da bebeğin boğulma riskini minimuma indirecek bir önlem.

Hijyen kurallarına harfiyen uyun

Prematüre bebekler bağışıklık sistemleri tam olarak gelişmediği için enfeksiyonlara daha açık olduklarından çok kalabalık ortamlara girilmemesi gerekiyor. Bebeği hastalıklardan korumak amacıyla tüm aşıların kronolojik yaşa göre ve doz azaltımı yapılmadan uygulanması da şart.

Genel hijyen kurallarına harfiyen uyulması ve bebeğin alt bezinin uygun sıcaklıkta değiştirilerek temizliğinin sağlanması da çok önemli. Bebeğin alt bakımında yalnızca su ve pamuğun tercih edilmesi ve pişik olmadıkça krem kullanılmaması dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta. Bebek sadece altını ıslatmışsa bile 3-4 saat aralıklarla mutlaka bez değişimi yapılması gerekiyor.

Ortam sıcaklığını koruyun

Bebeğin vücut ısısının korunması için uygun ortam sıcaklığının sağlanması (25 santigrat derece), bu sıcaklığın sabit tutulması ve takip edilmesi gerekiyor. Bebeğe pamuklu kıyafetler giydirilmesi de bu konuda önerilenler arasında.

Haftada 3’ten fazla yıkamayın

Bebekler için uygun banyo sıcaklığı 37 santigrat derece. Bu sıcaklıkta hazırlanan banyolarda bebeğin cilt pH’ına uygun yıkama losyon ve şampuanları tercih edilerek yıkama yapılması öneriliyor. Haftada 2-3 kereden fazla yıkamak ciltlerinde kuruma ve pullanmaya neden olabileceğinden tavsiye edilmiyor.

Prematüre doğumlar neden artıyor?

Prematüre doğumların artışında çok erken veya geç yaşta hamile kalmak, gelişen tüp bebek yöntemleri ve bu nedenle çoğul gebeliklerin artması, sigara kullanım oranlarının kadınlar arasında da artması gibi nedenlerin yanı sıra anne karnında gebeliğin yakın takip edilmesi ile sorunların erken tespit edilip bu bebeklerin yaşam şansının artması için gebeliğin erkenden sonlandırılması gibi faktörler etkili oluyor. Bunların dışında şu faktörler de erken doğuma neden olabiliyor:

• Enfeksiyonlar: Örneğin idrar yolu enfeksiyonları
• Plasenta ile ilgili anormallikler
• Polihidramnios: Bebeğin amnion suyunun fazla olması
• Rahim veya rahim ağzı ile ilgili doğumsal bazı anormallikler
• Gebelik sırasında operasyon geçirmek
• Karın bölgesine travma almak
• Daha önceden erken doğum yapmış olmak
• Aşırı zayıf olmak
• Kansızlık (anemi)
• Sosyoekonomik düzeyin düşük olması
• Stres
• Doğumlar arası sürenin çok az olması.